นนุ จ ‘‘สิกฺขาสาชีวสมาปนฺโน’’ติ อิมสฺส ปทภาชนํ กโรนฺเตน ‘‘ยํ สิกฺขํ สาชีวญฺจ สมาปนฺโน, ตทุภยํ ทสฺเสตฺวา เตสุ สิกฺขติ, เตน วุจฺจติ สิกฺขาสาชีวสมาปนฺโน’’ติ วตฺตพฺพํ สิยา, เอวมวตฺวา ‘‘ตสฺมิํ สิกฺขติ, เตน วุจฺจติ สาชีวสมาปนฺโน’’ติ เอตฺตกเมว กสฺมา วุตฺตนฺติ อนฺโตลีนโจทนํ สนฺธายาห ‘‘น เกวลญฺจายเมตสฺมิ’’นฺติอาทิฯ

ตสฺสา จ สิกฺขายาติ ตสฺสา อธิสีลสงฺขาตาย สิกฺขายฯ สิกฺขํ ปริปูเรนฺโตติ

สีลสํวรํ ปริปูเรนฺโต, วาริตฺตสีลวเสน วิรติสมฺปยุตฺตํ เจตนํ จาริตฺตสีลวเสน วิรติวิปฺปยุตฺตํ เจตนญฺจ อตฺตนิ ปวตฺเตนฺโตติ อตฺโถฯ ตสฺมิญฺจ สิกฺขาปเท อวีติกฺกมนฺโต สิกฺขตีติ ‘‘นามกาโย ปทกาโย นิรุตฺติกาโย พฺยญฺชนกาโย’’ติ เอวํ วุตฺตํ ภควโต วจนสงฺขาตํ สิกฺขาปทํ อวีติกฺกมนฺโต หุตฺวา ตสฺมิํ ยถาวุตฺตสิกฺขาปเท สิกฺขตีติ อตฺโถฯ สีลสํวรปูรณํ สาชีวานติกฺกมนญฺจาติ อิทเมว จ ทฺวยํ อิธ สิกฺขนํ นามาติ อธิปฺปาโยฯ ตตฺถ สาชีวานติกฺกโม สิกฺขาปาริปูริยา ปจฺจโยฯ สาชีวานติกฺกมโต หิ ยาว มคฺคา สิกฺขาปาริปูรี โหติฯ อปิเจตฺถ ‘‘สิกฺขํ ปริปูเรนฺโต สิกฺขตี’’ติ อิมินา วิรติเจตนาสงฺขาตสฺส สีลสํวรสฺส วิเสสโต สนฺตาเน ปวตฺตนกาโลว คหิโต, ‘‘อวีติกฺกมนฺโต สิกฺขตี’’ติ อิมินา ปน อปฺปวตฺตนกาโลปิฯ สิกฺขญฺหิ ปริปูรณวเสน อตฺตนิ ปวตฺเตนฺโตปิ นิทฺทาทิวเสน อปฺปวตฺเตนฺโตปิ วีติกฺกมาภาวา ‘‘อวีติกฺกมนฺโต สิกฺขตี’’ติ วุจฺจตีติฯ

สิกฺขาสาชีวปทภาชนียวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

สิกฺขาปจฺจกฺขานวิภงฺควณฺณนา

‘‘อปฺปจฺจกฺขาย อปฺปจฺจกฺขาตายา’’ติ อุภยถาปิ ปาโฐ ตีสุปิ คณฺฐิปเทสุ วุตฺโตฯ ทุพฺพลฺเย อาวิกเตปีติ ‘‘ยํนูนาหํ พุทฺธํ ปจฺจกฺเขยฺย’’นฺติอาทินา ทุพฺพลภาเว ปกาสิเตปิฯ สิกฺขาย ปน ปจฺจกฺขาตายาติ ‘‘พุทฺธํ ปจฺจกฺขามี’’ติอาทินา สิกฺขาย ปจฺจกฺขาตายฯ ยสฺมา ทิรตฺตวจเน คหิเต เตน ปุริมปจฺฉิมปทานิ สํสิลิฏฺฐานิ โหนฺติ, น ตสฺมิํ อคฺคหิเต, ตสฺมา ทิรตฺตวจเนน พฺยญฺชนสิลิฏฺฐตามตฺตเมว ปโยชนนฺติ อาห ‘‘พฺยญฺชนสิลิฏฺฐตายา’’ติฯ มุขารุฬฺหตายาติ ยสฺมา เอวรูปํ วจนํ โลกสฺส มุขมารุฬฺหํ, ตสฺมาติ อตฺโถฯ